John Lyons • Chomsky

Chomsky
Autor: John Lyons 

Wydawnictwo: Wiedza Powszechna 1975
Okładka: miękka
Stan: dobry
Uwagi: podpis własnościowy

„Chomsky” Johna Lyonsa to zwięzłe wprowadzenie do lingwistyki generatywnej i jej znaczenia dla humanistyki drugiej połowy XX wieku. Autor, sam lingwista, omawia rozwój teorii Chomsky’ego od „Syntactic Structures” po „Aspects of the Theory of Syntax”, podkreślając rolę gramatyki generatywno-transformacyjnej w ujęciu języka jako systemu formalnego. Lyons prezentuje główne pojęcia – strukturę głęboką i powierzchniową, rekurencję, kompetencję i wykonanie – pokazując, jak zmieniły one podejście do badań nad językiem, procesem jego nabywania i relacją do umysłu. Ważnym wątkiem jest krytyka behawioryzmu i strukturalizmu bloomfieldowskiego oraz konsekwencje teorii Chomsky’ego dla psychologii, filozofii i nauk kognitywnych.

Autor porządkuje materiał teoretyczny, od gramatyki frazowej po reguły transformacyjne i gramatyki wrażliwe kontekstowo, używając przykładów językowych jako ilustracji. Dzięki temu tekst pozostaje przejrzysty, a jednocześnie wskazuje na intelektualne źródła i skutki przełomu w językoznawstwie. Ważne miejsce zajmuje szerszy kontekst filozoficzny – spór między empiryzmem i racjonalizmem, pytanie o wrodzone struktury językowe oraz znaczenie intuicji w badaniach lingwistycznych.

Lyons opracował jedną z najzwięźlejszych syntez dorobku Chomsky’ego z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, pisząc z perspektywy badacza blisko związanego z przedmiotem, lecz pozostającego w roli interpretatora. Książka dokumentuje moment przełomowy, kiedy lingwistyka zyskała rangę teorii formalnej i stała się częścią szerszej refleksji nad umysłem.

SPIS TREŚCI

1. Współczesna lingwistyka: cele i stanowiska

2. Szkoła Bloomfielda

3. Zadania teorii lingwistycznej

4. Gramatyka generatywna: prosty model

5. Gramatyka struktur frazowych

6. Gramatyka transformacyjna

7. Psychologiczne implikacje gramatyki generatywnej

8. Filozofia języka i umysłu

9. Konkluzje